اولین گردهمایی بین المللی بانکداری و تامین مالی اسلامی" قواعد ایجابی و سلبی تامین مالی اسلامی"
اولين گردهمايي بين المللي بانكداري و تامين مالي اسلامي قواعد ايجابي و سلبي تامين مالي اسلامي در تاريخ 23 تا 25 بهمن ماه 1395 در محل دانشگاه تربيت مدرس برگزار مي گردد.
برگزاركنندگان گردهمايي
دانشگاه تربيت مدرس با همكاري:
1. موسسه تامين مالي دانشگاه استراسبورگ (فرانسه)
Strasbourg Finance Institute (IFS) - University of Strasbourg - France
2. مركز بين المللي آموزش تامين مالي اسلامي (مالزي)
International Centre for Education in Islamic Finance (INCEIF) -The Global University of Islamic Finance - Malaysia
3. مركز اقتصاد و تامين مالي اسلامي دانشگاه دورهم (انگلستان)
Durham Centre for Islamic Economics and Finance (DCIEF) - Durham University - England
محورهاي گردهمايي:
الف) مفاهيم بنيادي و اركان تامين مالي اسلامي در ديدگاه كل نگر
الف 1) بنيان هاي بانكداري و تامين مالي اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· 1- منع ممنوعيت مطلق ربا: با توجه به اين ممنوعيت ، بهره به هيچ صورتي (ساده يا مركب ) مانند وام هاي بهره محور و بازار پولي جايي در بانكداري و تامين مالي اسلامي ندارد .
· 2- در چنين وام هايي تمامي ريسك ها از وام دهنده به قرض گيرنده منتقل مي شود.
· 3- به علت وجود بهره، وام ها به هر جايي براي كسب بازدهي بيشتر سوق داده مي شود الا به سرمايه گذاري .
· 4- در بانكداري و تامين مالي اسلامي جايي كه PLS(مشاركت در سود و زيان ) هست يك شرط مهم هست نه فقط سود و زيان بين تسهيلات گيرنده و تسهيلات دهنده تسهيم مي شود بلكه ريسك پيش بيني شده در قرارداد نيز بين آنها تسهيم مي شود .
الف 2) اركان بانكداري و تامين مالي اسلامي به عنوان جزئي از اقتصاد اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· عدالت ،تعاون و رفاه اجتماعي سه ركن اصلي اقتصاد اسلامي در نظر گرفته مي شوند و عدالت هدف غايي اين نظام محسوب ميشود.
· اركان سه گانه بايد همزمان نقش فعالي ايفا كنند.
· در مدل اقتصاد اسلامي كه احكام اسلامي مطابق با قوانين الهي هستند تضاد موجود بين كارايي و عدالت كه در نظام اقتصادي متعارف وجود دارد از بين ميرود .اين پيامد آشكارا قابل درك ميباشد زيرا قوانين الهي از خارج از اين دنيا و با هدف حفظ عشق ، همدلي ، نوع دوستي ، فداكاري، ارتباطات دو جانبه ، بخشش ، قدرداني، فضيلت ،خيرخواهي و صداقت بين انسانها در حالت كلي و مسلمانان به طور خاص نازل شده است.
· مشكل است كه بتوان تصور كرد كه در چنين محيطي كارايي از دست برود .
الف 3) آيا مفهومي به عنوان بانكداري و تامين مالي اسلامي وجود دارد؟
· راهنماي تفصيلي:
· سوال مطرح در اينجا اين است كه آيا ما همه الزامات مورد نياز براي بنا نهادن يك نظام بانكداري اسلامي و اجراي موفقيت آميز آن را داريم ؟
· برخي نويسندگان نسبت به اين موضوع كه آيا چنين نظامي وجود دارد تشكيك كرده اند يا اينكه آن را يكنوع تصور در ذهن مسلمانان مي دانند.
· براي برخي از اقتصاددانان طرفدار نظام سرمايه داري درك وجود نظام اقتصادي بدون بهره بسيار سخت است .
· اسلام ربا را در هر شكل آن منع كرده است اما سود را كه همان بازدهي به سرمايه واقعي مستقيما درگير در سرمايه گذاري ريسكي ميباشد تاييد كرده است . همواره ريسك با سرمايه گذاري واقعي در هم آميخته است
· در عدم وجود ربا مكانيزم ها براي مرتبط كردن پول (سرمايه بالقوه) با بخش واقعي چيست ؟ چگونه كارايي اين مكانيزم ها در كليت آنها با نظام متعارف مقايسه مي شود ؟
الف 4) مشخصه هاي اساسي بانكداري و تامين مالي اسلامي كدامند؟
· راهنماي تفصيلي:
· لازم است كه به مكانيزم هاي بانكداري و تامين مالي اسلامي ازين جهت كه چگونه كار مي كنند، متمركز شد.
· بانكداري و تامين مالي اسلامي واسطه هاي پولي را از نظام اقتصادي حذف مي كنند.
· بر خلاف نظام متعارف هيچ مداخله اي براي دستكاري در بازار ضرورت ندارد زيرا پيامد ها بطور درون زا از داخل بخش واقعي نظام حاصل مي گردد.
· پيامد هاوآثار اقتصادي نظام بانكداري و تامين مالي اسلامي مي تواند از جنبه هاي ذيل مورد بررسي قرار گيرد: ثبات نسبي سطح عمومي قيمت ها، اشتغال كامل، توزيع عادلانه درآمد و ثروت، رفاه اجتماعي، رشد اقتصادي پايدار، نوسانات اقتصادي و ... .
الف 5) بانكداري متعارف در مقايسه با بانكداري و تامين مالي اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· مقايسه مي تواند از زواياي مختلف انجام شود مانند: مباني فلسفي - اصول، ابزار ها، مكانيزم هاي انتقال و پيامد هاي اقتصادي.
· قرض الحسنه (رويكرد ارتباط دو طرفه) كه نقش مهمي ايفا ميكند در مقابل وام هاي بهره محور كه نتيجه عدم ارتباط دو طرفه ميباشد، تسهيم ريسك و انتقال ريسك
· بازار هاي منفك شده در سرمايه داري در مقابل بازار هاي يكپارچه و مرتبط به يكديگر در بانكداري و تامين مالي اسلامي
· شباهت ها و عدم شباهت ها بين نظام متعارف از يك سو و بانكداري و تامين مالي اسلامي از سوي ديگر
· تاثير آثار بلند مدت اقتصادي سود در سطح كلان در نظام تسهيم سود و زيان در مقابل وام هاي بهره محور
· چگونه بانكداري اسلامي با شعبي كه مازاد منابع دارند در مقابل شعبي كه كمبود منابع دارند برخورد مي كند؟
· آيا بانكداري اسلامي اجازه ظهور بازار پولي را مي دهد؟ چرا و چگونه؟
ب) پيش درآمدي بر مدلسازي بانكداري اسلامي
ب 1) توضيح شيوه هاي مختلف قرارداد هاي اسلامي و نقش آن ها در اقتصاد
· راهنماي تفصيلي:
· مقايسه قرارداد هاي مبادلاتي با قرار داد هاي PLS و متغيري كه بازار آن ها را به تعادل مي رساند.
· هزينه فرصت سرمايه در مقابل هزينه فرصت پول در هر دو نوع قرار داد در هر صورت.
· ارزش زماني پول يا ارزش پولي زمان در هر دو نوع قرارداد
· تاثير اين قرار داد ها بر روي هزينه توليد، قيمت گذاري و رفاه اجتماعي
ب 2) آيا براي بانكداري وتامين مالي اسلامي يك مدل واحدي وجود دارد؟
· راهنماي تفصيلي:
· ميتوان تصور كرد كه به تعداد فتاواي فقهي مدل تامين مالي اسلامي وجود داشته باشد.
· از تعداد مدل هاي قابل تصور فقط تعداد بسيار كمي و چه بسا فقط يك مدل بتواند از آزمون هاي اقتصادي لازم براي رسيدن به اهداف اقتصادي بگذرد. منظور از اين آزمون اين است كه بالاترين كارايي بانكداري و تامين مالي اسلامي را تامين نمايد.
پ) تنظيم گري و مقررات در تامين مالي اسلامي
پ 1) چگونگي تاثير بازل 1 و 2 و 3 بر بانكداري و تامين مالي اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· بررسي مي بايست به اين مساله بپردازد كه آيا مصوبات كميته بازل به صورت يكسان براي نظام بانكداري بهره محور و بانكداري اسلامي قابل كاربرد هست يا خير؟
· به كرات ثابت شده است كه نظام بانكداري متعارف آسيب پذير است , و موجد نا بسامانيهاي مالي شده است. از اين آسيب پذيري مي توان براي اثبات عدم سازگاري دروني آن سيستم استفاده كرد. مصوبات بازل به منظور اجتناب هر چه بيشتر ازبروز آشقتگي هاي مالي مكرر در آينده است و تلاش ميكند كه تا جاي ممكن از اثر دومينو براي اتفاق مجدد آن جلوگيري كند و اين تلاش را ميتوان تنها مقصود بازل دانست. انجام آزمون استرس در بانكهاي سرمايه داري
دليل روشني بر اين مدعي است.
· آيا دليل يا شاهدي وجود دارد كه مشاركت در سود و زيان در نظام بانكداري اسلامي (به صورت كامل آن) به اندازه نظام متعارف آسيب پذير باشد؟
· آيا ما مي توانيم و بايد ضوابط احتياطي بانكداري اسلامي را مستقل از آن چيزي كه براي نظام متعارف وجود دارد بوجود آوريم؟
پ 2) كفايت و/يا عدم كفايت سرمايه در بانكداري و تامين مالي اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· تمركز بر روي تراز نامه بانك هاي اسلامي راهنمايي هست براي عدم كاربرد مصوبات بازل 1 و 2 و 3 در خصوص كفايت سرمايه براي بانكداري اسلامي
· بايد روشن شود كه زماني كه بانك هاي اسلامي وكيل سپرده گذران و شريك سرمايه گذاران هستند چيدمان ترازنامه شان به طور چشمگيري از چيدمان بانكداري متعارف متفاوت خواهد بود.علت اصلي را بايد درچگونگي تاثير بر نوع اول و دوم سرمايهtier 1 and tier 2 جستجو كرد.
· بايد بررسي شود كه آيا توصيه هاي بازل 1، 2 و 3 بر روي موسسات مالي و بانكداري اسلامي تاثير مي گذارند.؟ چگونه و از چه طريق؟
ت) جنبه هاي اقتصادي، قانوني و اخلاقي بانكداري و تامين مالي اسلامي
ت 1) جنبه هاي قانوني و اخلاقي بانكداري وتامين مالي اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· در اينجا ضرورت دارد كه بررسي شود آيا نظام اقتصاد اسلامي از ويژگي هاي لازم يك نظام اقتصاد ي عدالت محور برخوردار است يا نه؟ اين ويژگيها عبارتند از: حقوق مالكيت و ارتباطات مريوطه- انواع آزادي هاي فعاليت هاي اقتصادي- ويژگي نظام انگيزشي- ويژگي هماهنگي يا مكانيزم تخصيص منابع- اركان و نظام تصميم گيري.
· بيان ارتباط، موقعيت و اهميت جنبه هاي اخلاقي بانكداري و تامين مالي اسلامي كه مستقيما از قرآن و سنت اخذ شده باشد (كه در نظام سرمايه داري وجود ندارد) اما مكانيسم تامين مالي اسلامي را موثر تر مي سازد.
· چگونه اخلاقيات مسلمانان و غير مسلمانان را به هم مرتبط ساخته است و چگونه هم افزايي چنين ارتباطاتي مي تواند به شيوه اي موثر در بانكداري و تامين مالي اسلامي استفاده شود؟
· چگونه مردم به هنجار هاي اخلاقي در فضاي اقتصادي اهميت مي دهند و چگونه جامعه و دولت اسلامي مي توانند از آن ها حمايت كرده و به آنها تعالي بخشد و به چه طريقي قابل كاربرد است؟
ت 2) نقش شريعت و اقتصاد در انتخاب و ترويج ايده هاي جديد بانكداري اسلامي
· راهنماي تفصيلي:
· پنج حالت متفاوت از نقش كليدي اين دو مقوله قابل تصور است. به هر حال همه حيله هاي به ظاهر سازگار با شريعت به عنوان پنجمين حالت شديدا مردود است. اما فقط دو حالت از چهار حالت مورد تائيد هستند. بنابراين هر ايده جديدي ميبايستي كه ويژگي هاي اين دو حالت را داشته باشد.
ت 3) مشكلات حل اختلافات حقوقي بانكداري وتامين مالي اسلامي: با تاكيد ويژه بر تجربيات كشور هاي مسلمان و غير مسلمان
ث) تجربيات و چالش هاي اجرايي بانكداري وتامين مالي اسلامي در كشورهاي مختلف
ث 1) ارزيابي منتقدانه از تجربيات كشور هاي مختلف در بانكداري وتامين مالي اسلامي با توجه خاص به نظام مشاركت در سود و زيان در قرارداد هاي مشاركت
ث 2) بانكداري بدون ربا و اديان ابراهيمي
· راهنماي تفصيلي:
· 1- مفهوم ربا در اديان ابراهيمي، 2- حرمت ربا در اديان ابراهيمي، 3- راه حل جايگزين ربا در اديان ابراهيمي، -4 تجربه بانكداري بدون ربا در بين پيروان اديان ابراهيمي، 5- امكان سنجي اجراي بانكداري بدون ربا در كشور هاي غير اسلامي پيروان اديان ابراهيمي.