0
روز
پنجمین سمینار ملی توسعه پایدار روش های نوین آبیاری
- خانه
- کنفرانس ها
- پنجمین سمینار ملی توسعه پایدار روش های نوین آبیاری
0
ساعت
0
دقیقه
0
ثانیه
محورهای همایش:
۱. هوشمندسازی آبیاری در مزارع و باغات کشور
سیاست گذاری و برنامه توسعه
بهره وری و مدیریت مصرف آب
دانش فنی و فناوری مبتنی بر اقلیم
با توجه به مسئله کمبود آب در کشور و نظر به مصرف قابل توجه آب در بخش کشاورزی، مدیریت مصرف بهینه آب در این بخش از اهمیت زیادی برخوردار است. ضعف در مدیریت آبیاری از طریق عدم تناسب زمان آبیاری و مقدار آب آبیاری با مراحل رشد گیاه و میزان رطوبت در خاک باعث می شود در طول فصل رشد، گیاه با تنش و یا بیش آبیاری مواجه شده و در نتیجه آن شاهد تلفات واقعی آب از طریق تلفات تبخیر و کاهش بهره وری از طریق خلاء عملکرد باشیم. ضعف در مدیریت آبیاری، ظرفیت استفاده از بارش موثر را نیز کاهش داده و مدیریتی در بهره برداری از آن نخواهیم داشت. این موضوع در سامانه های نوین آبیاری که انتظار می رود در کاربرد آب خردمندانه تر عمل کنند، بیشتر مورد سوال است و بعضا هزینه های زیرساختی سامانه های آبیاری و مصرف نهاده ها را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. سامانه های آبیاری اجراشده در کشور در مواردی قادر به تامین مناسب نیازهای پوشش گیاهی نبوده و آب کافی را در زمان و مکان صحیح در اختیار گیاه قرار نمی دهند. در این شرایط مدیریت بهینه و در نهایت مدرنیزه کردن آبیاری یک راه حل استراتژیک برای افزایش بهره وری آب است. دستیابی به چنین شرایطی مستلزم به کارگیری فناوری هوشمندسازی مدیریت آبیاری است. سامانه های هوشمند مدیریت آبیاری می توانند با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیم با پایش وضعیت رطوبتی خاک، زمان و میزان صحیح آبیاری را برنامه ریزی کنند. کنترلرهای تعبیه شده در این سامانه ها قادر هستند آب و هوای محیط را رصد کرده، میزان استفاده گیاهان از آب را بسنجند و با در نظر گرفتن نرخ تبخیر و تعرق یا مصرف آب ذخیره شده در خاک، برنامه ریزی آبیاری را انجام دهند. با این وجود در راستای این تغییر فناورانه چالش هایی بنیادین وجود دارد که برخی از این چالش ها عبارت اند از: عدم اعتماد بهره برداران به مدیریت ماشینی، هزینه بالای کاربرد فناوری در عرصه، سطح پائین کاربر دوستی سیستم های اتوماسیون و هوشمند سازی، انعطاف پذیری کم نسبت به تغییرات پویا در شرایط مختلف منطقه (مالی، فنی، اقلیمی و ...). این چالش ها و نبود متولی و الزامات قانونی به کاربرد سامانه های آبیاری هوشمند و از طرفی تعرفه بسیار پائین آب کشاورزی سبب عدم اقبال بهره برداران به استفاده از فناوری سیستم های آبیاری هوشمند در مزارع شده است. ازاین رو ایجاد سایت های الگویی با بهره گیری از سامانه های آبیاری هوشمند می تواند نقشی اثرگذار در معرفی این سیستم به بهره داران و تشویق آن ها به همگامی با فناوری های روز دنیا در عرصه کشاورزی خواهد شد. لکن این امر باید به صورت حساب شده و گام به گام صورت پذیرد.
۲. سامانه های نوین آبیاری با رویکرد کشاورزی پایدار
بازطراحی و بهره برداری در شرایط تغییر اقلیم
مسایل زیست محیطی
کشاورزی حفاظتی
مکانیزاسیون و آماده سازی زمین
سامانه های نوین آبیاری شامل فناوری های نوین آبیاری سطحی و تحت فشار هستند که به منظور استفاده بهینه از منابع آب و کاهش هدرفت آن طراحی شده است. در صورتیکه در طراحی، اجراء و بهره برداری از این سامانه ها زیرساخت های لازم برای پایداری کشاورزی از جمله مکانیزاسیون و آماده سازی زمین، کشاورزی حفاظتی و مسایل زیست محیطی مد نظر قرار گیرد، با کاهش مصرف آب آبیاری، به حفظ منابع طبیعی و کاهش اثرات منفی زیست محیطی کمک می کنند. لیکن در صورتیکه در طراحی این سامانه ها شاخص های مذکور بدرستی مد نظر قرار نگرفته باشد، برای دستیابی به پایداری کشاورزی لازم است با در نظر گرفتن شاخص های مذکور نسبت به باز طراحی سامانه ها در شرایط تغییر اقلیم اقدام گردد. همچنین این سامانه ها با افزایش بهره وری آب و کاهش هزینه های تولید به بهبود اقتصادکشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان منجر می شوند. بدیهی است که آموزش نحوه صحیح بهره برداری و نگهداری از این سامانه ها در شرایط تغییر اقلیم و توسعه اصولی آن نقش مهمی در بهبود پایداری تولیدات کشاورزی و سازگاری با تغییر اقلیم دارد.
۳. فرهنگ سازی، توانمند سازی و مشارکت کشاورزان
نظام های بهره برداری
رهیافت ها و الگوهای آموزش و ترویج
رویکردها و تجربیات بین المللی
سازوکارهای تامین مالی و جایگاه سازمان های مردم نهاد، بخش خصوصی و تعاونی
بخش کشاورزی در کنار ماهیت زیست شناختی – فیزیکی، دارای ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منحصر فردی است که سبب پیچیدگی تولید و مدیریت منابع پایه در این بخش به ویژه مدیریت منابع آب و خاک شده است. در این بین، شرایط اقلیمی کشور، در کنار بهره برداری غیراصولی از منابع آب در بخش کشاورزی، استفاده بهینه از منابع آب در این بخش را امری اجتناب ناپذیر نموده است که در این راستا، سامانه ها و روش های نوین آبیاری توسعه یافته است. اما شواهد نشان می دهد موفقیت در زمینه بهره برداری بهینه و پایدار منابع آب نیازمند اتخاذ رویکردهای جامعی است که تواما ابعاد سخت افزاری و فنی در کنار ابعاد نرم افزاری و انسانی را در نظر گیرد. در این بین، یکی از موضوعات بسیار مهم، نظام های بهر ه برداری است که طی دهه های مختلف، دستخوش تغییرات بسیار قرار گرفته و همواره عامل تغییر و تحولات بسیاری در جامعه روستایی و بخش کشاورزی کشور بوده است که به احتمال زیاد در آینده نیز تغییرات خاص خود را خواهند داشت.
در کنار این امر، نظام ترویج و آموزش کشاورزی به عنوان متولی توسعه سرمایه های انسانی و اجتماعی در بخش کشاورزی و با ماموریت ارتقاء سطح دانش و مهارت های فنی و مدیریتی بهره برداران، بهبود سرمایه اجتماعی و ایجاد نگرش مطلوب در آنها؛ همچنین افزایش نفوذ فناوری های نوین در بخش کشاورزی، می توان نقش مهمی در استفاده پایدار از منابع پایه تولید ایفا می کند.
بر این اساس، در این محور از سمینار تلاش می شود ضمن توجه به ابعاد انسانی، اجتماعی و آموزشی و ترویجی، زمینه های جلب مشارکت سازمان های مردمی، بخش خصوص و تعاونی ها و تشکل ها در مقوله بهره برداری پایدار آب و آبیاری در بخش کشاورزی با بهره گیری از تجارب داخلی و بین المللی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
۴. فناوری های نوین در آبیاری زراعت برنج
مدیریت آبیاری تناوبی و سامانه آبیاری قطره ای نواری
فناوری های به زراعی و به نژادی
استفاده پایدار از منابع آب نامتعارف
زهکشی و نوسازی اراضی شالیزاری شمال کشور
با تشدید کمبود آب در کشور، علاقه فزآینده ای به یافتن راه هایی برای کاهش مصرف آب و تخصیص مجدد به سایر مصارف از جمله احیای محیط زیست وجود دارد. از آنجایی که کشاورزی آبی مسئول بیش از ۹۰ درصد کل مصرف آب در مناطق کم آب است، لذا توجه بر فرصت های صرفه جویی در مصرف آب، در زمین های کشاورزی فاریاب متمرکز شده است."برنج" یکی از مهم ترین محصولات کشت تابستانه بوده که کاشت گسترده آن تاثیر بسیاری در ایجاد تنش آبی بر زیر حوضه های آبریز دارد. در سال های اخیر تلاش های بسیاری توسط محققین در جهت کاهش آب آبیاری و آب مصرفی برنج شده است. استفاده از تکنیک آبیاری متناوب به صورت خشک و مرطوب کردن در محیط گلخراب و غیرگلخراب و کشت مستقیم برنج هوازی یا خشکه کاری برنج که همگی به منظور جایگزینی با سامانه مرسوم (نشاکاری با غرقاب دائم در محیط گلخرابی) در دنیا ارائه شده، ازجمله تکنیک هایی است که اخیرا برای کاهش مصرف آب برنج استفاده شده و توانسته برکاهش آب مصرفی برنج اثرگذار باشد. همچنین در سال های اخیر استفاده از سامانه نوین آبیاری قطره ای برای زراعت برنج ارزیابی شد که نتایج خوبی در پی داشته است. محققین معتقد هستند که هم افزایی دو تخصص آب و زراعت (مدیریت آبیاری و روش کاشت) برای این محصول منجر به صرفه جویی واقعی در مصرف آب و افزایش بهره وری خواهد شد. لذا در این نشست با تمرکز بر این تفکر و تلاشهایی که انجام شده، تلاش خواهد شد راهبردهای اساسی برای محصول پرآب بر برنج ارائه گردد که بتوان بر ارتقا بهره وری آب از منظر مصرف و کاهش برداشت منابع آب در سطح حوضه های آبریز اثربخش باشد.